Waar komt de naam "van der Bent" vandaan? 1757, Zwolle, Willem en Arent Asjes

[Janny Lalkens]

Inderdaad: was het wel deze Willem die klein burgerschap aanvroeg? Vandaar dat ik over de beroepen van Willem begon: veerman, hovenier of boer: daar had je volgens mij geen burgerschap voor nodig. Het was een hele investering om je in te kopen, werd regelmatig in gedeelten afbetaald. Soms was men al overleden voor de laatste termijn was betaald.

[Janny Lalkens]

Burgerschap en lid zijn van een gilde was meen ik bedoeld om oneerlijke concurrentie tegen te gaan. En om georganiseerd wat te regelen voor wezen en weduwen bijvoorbeeld. En het speelde in de stad Zwolle. Zou dat het dan kunnen zijn, dat hoveniers die werkten in de stad verplicht het burgerschap moesten bezitten? Het getrouwde leven van Willem Assies speelde zich wat het wonen betreft af in Zwolle ( Dieserstraat) , mogelijk het werken ook daar. Hij laat gezinsleden ook in de stad begraven, niet op Bergklooster!

[Herman van der Bent]

Willem van der Bent wordt kleinburger te Zwolle op 16-05-1757, zie de online Generale Index. De toelichtig is: Gereformeerd, afkomstig uit het boerschap Haerst, verkrijgt het kleine burgerschap. Bron: Burgerregister, blz.291. Op www.familysearch.org staat ook een index van het burgerregister Zwolle met dezelfde naam en datum. Het orginele document heb ik niet gezien, maar ik heb geen reden aan te nemen dat dit niet klopt. Ik ben nog nergens een andere van der Bent tegengekomen van Haerst en het klopt ook precies met zijn terugkomst uit Beverwijk, waar hij vertrekt op 08-05-1757. Zij mijn bericht van di, 23/04/2019 - 08:00.@Ria. Op www.familysearch.org staan ook de originele boeken van inwoners van de schoutambten 1741, en ik ben er achter gekomen dat de Derk Asjes en zijn vader Willem Asjes uit Raalte (zie je bericht van di, 23/04/2019 - 00:12), op nummer 51 wonen, maar niet in Haerst, maar in Berkum. Zij zijn een ander gezin en hebben vooralsnog geen link, met de Asje Willems en het gezin waar "van der Bent" uit voortkomt.Sterker nog, in hetzelfde register van 1741 staat bij buurtschap Haarst op nummer 16 Giesbert Hendriks, uit Dalfsen, 3 jaar wonende op het adres, 4 kinderen, daghuren, gereformeerd. Dit is het gezin wat we zoeken. Het is Gijsbert Hendriks die in 1738 met de weduwe van Assien Willems (Agien Arends) trouwt, er dan 3 jaar woont, en de vier kinderen zijn dan Anna/Annigje, Willem, Arent en Gerrit.  Zoon Lubbert is dan net als 4-jarige in 1740 overleden. Het lijkt allemaal te kloppen. Bij zijn trouwen komt Gijsbert Hendriks uit Berkum, maar hij kan best in Dalfsen geboren zijn. Daar ga ik nog naar kijken.@Janny, in het inwonerregister 1741 Haerst vind ik maar één verwijzing naar Arnichem, op nr 4. Arendje Derksen, weduwe van anicem. Helaas niet een bevestiging van een van Bentem. Ook geen Spies. Die komen beiden ook niet voor in de Volkstelling Haerst 1748, dus helaas tot zover geen ondersteuning van het idee dat de naam van Catharina Elsabe van Bentem komt.@Janny. Goede gedachte om te kijken naar het burgerschap in de stad. Ik had dezelfde gedachte. In het overzicht in mijn bericht van di, 23/04/2019 - 08:00 is te lezen dat Willem Asjes van der Bent op 17-06-1770 hertrouwt met Geertruid Hommering. Hij woont dan in de Diezerstraat. Op www.familysearch.org staan de registers van inwoners van Zwolle. Van de 2de diezerstraat, 1746-1762 en 1769-1775, maar daarin kan ik geen Willem Asjes van der Bent vinden. De 1ste diezerstraat staat niet in het archief. Wel veel andere straten, maar die handmatig doorlopen zal wel erg veel tijd kosten.Wel heb ik het idee dat de periode tussen 1757 en 1770 (als hij dan kleinburger geworden is in Zwolle) de beste periode is om verder te onderzoeken. Hij woont dan lange tijd met Hendrikje Mensen in Zwolle. Tot zover vind ik één doodgeboren kind en er is een testament met Hendrikje Mensen. Verder weten we niet zoveel, maar er is vast nog wel wat te vinden. Zijn eerste vrouw Hendrikje Mensen heb ik wel verder uitgezocht. Die wordt geboren in Dalfsen 09-11-1721 Mensen/Mensing, 1743 belijdenis, 1744 met attestatie naar Zwolle, 1746, met attestatie naar Amsterdam, 1755 met attestatie naar Haarlem, vanwaar ze op 08-05-1757 in Beverwijk met dan Willem Asjes van der Bent trouwt en met hem meekomt naar Zwolle. 8 dagen later wordt hij dan kleinburger. Verder geen indicatie dat er van haar kant ergens een "van der Bent" uit voortkomt.

[ria van bessen]

Inmiddels had ik onder de bron Overige het burgerschap van Willem gevonden. Hij komt inderdaad van Haerst.En is het vreemd dat hij "zomaar" burger kon worden zonder de termijn van 12 jaar gewoond te hebben. Misschien is het goed om het origineel te bekijken, misschien staat daar een aantekening dat Willem op voorspraak van .. burger werd.En in wiens dienst was hij;  is niet bekend, toch?Ik zal het inwonersregister nog eens nakijken, want dan zit er bij mij een fout, of ik heb in het verkeerde deel gekeken. Hoe dan ook, Teunisjen Berents de moeder van Willem Assies in Haarst hertrouwt met Hendrik Gerrits wedr. uit Dalfsen. Ze gaan wonen op de Gruwel in Lenthe. Misschien is het daarom verklaarbaar dat Willem zijn vrouw Hendrikje Mensen ontmoette ? 

[ria van bessen]

bericht 2In Hasselt wordt een Jan Berents wonende te Streukel genoemd als voogd over het kind genaamd Berend van wijlen Jochem Geerts gehuwd met Luijchien Berents. De andere voogd heet Jan Hendriks Pon, wonende te Zwartsluis. Datum 3 jan 1713 voogdij HasseltOpvallend is het patroniem Geerts, zoals ook bij de vader van Willem Assien uit Haarst, zoon van Teunisjen Berents.Jan Berents wonende te Streukel neef van de kinderen van Aegte en Assien Willems zou deze kunnen zijn? Denk bij neef ook aan achterneef, aangetrouwde neef etc.AANVULLING - Volgens de voogdijakte is Jan Berents ook een aangehuwde neef

[ria van bessen]

bericht 3Ik heb mijn transcriptie inwonersregister gecontroleerd en inderdaad klopt het zoals je hebt geschreven. Mijn fout dus, te snel gekoppeld aan de naam Assien, terwijl ik nog dacht; wat raar hij is toch overleden voor 1741.Zo zie je maar weer, ik roep hier ook altijd, zoals de meesten weten, ..altijd alles controleren!

[ria van bessen]

bericht 4Jan Hendriks Pon te Zwartsluis is gehuwd als wedr. met Grietje Geerts jd van de Overstede - NG Zwartsluis trb 30-4/15-5-1707. Hetzelfde patroniem dus als de man van Luijchien Berents, waar Jan Berents uit Streukel voogd is [1713]. Hun vader heet Geert Jochems volgens het ORA van Hasselt. Jan Berents lijkt me dus van Moederskant voogd en gezien het patroniem zijn deze broer en zus.Streukel is Hasselt. Jan Berents uit Streukel is aangehuwde neef. Zijn vrouw is dan familie van Assien Willems of van Aagte Arents.In Hasselt zit een huwelijksakte van ene Jan Berents als jm uit den Velde [= Streukel]  op 6 juli 1725 [Hasselt trb 204/130] met Geertruit Aarsen wed. te Mastenbroek. Geertrui doet erfuiting in het ORA van IJsselmuiden en zij was gehuwd met Hendrik Gerrits en ze heeft 7 kinderen uit dat huwelijk. Er zijn redenen om aan te nemen dat Geertrui of Hendrik Gerrits haar man uit Gelderland komt.   

[Janny Lalkens]

Vermoedelijk heeft Catharina Elsabet van Bentem een bescheiden rol gespeeld in Haerst. Ze was eigenaresse van Arnichem vanaf de aankoop in april 1729 tot haar dood. Ze werd in Zwolle begraven op 20 mei 1750, dus 21 jaar eigenaresse. Haar zus Arnoldina Aleida van Bentem, getrouwd met Evert Jan Thomassen à Thuessink, erfde Arnichem. Doop van Catharina: 4-12-1695 te Hasselt, doop van zus: 18-8-1689 te Hasselt.Beiden erfden dus samen f 80.000,- van oudoom Bernardus Huete, die 6-11-1721 werd begraven in Zwolle. In juli 1723 trouwt Catharina met de 20 jaar oudere Zacharias Spies, dominee te Hasselt. Bij het inzamelen van geld voor de toren en het dak van de Hasselter kerk ( verbrand na onweer) noteerde hij na verblijf in Holland te ruime reisvergoeding en ook waren er meer van dit soort financiële schandalen. ( Is dat nog nodig als je vrouw zoveel geld heeft?) Hij werd in 1734 begraven. Arnichem was vanaf 1735 verhuurd aan Jan Hendrik Pijl. In register 1741 Haerst huis nr. 17 op f. 154: eigenaar: wede. Spies, bewoner Mense Egberts.Verponding 1737 Haerst nr. 23: 2 mergen in eigendom bij de weduwe Spies. En nr. 36: olim Haeftink en Benthum, nu Hr van den Doorn.In Vuursteden 1751: Groenewolts huis ( dat was de eerdere eigenaar/bewoner van Arnichem) [nu] Majoor Theussing als bewoner en eigenaar. [Dat klopt, dat is de zwager van Catharina, getrouwd met zus Arnoldina die Arnichem erfde.De kans dat Catharina daadwerkelijk, ook nog vermoedelijk part time, 's zomers?, Arnichem bewoonde, ligt tussen de aankoop in 1729 en het verhuren vanaf 1735. Dus mogelijk maar 6 jaar in Haerst als inwoonster, terwijl 6 km verderop de dominee eigenlijk in Hasselt beschikbaar moest zijn.Vanaf 1729 tot na 1750 waren er 2 dames met de meisjesnaam Van Bentem eigenaresse van Arnichem.Hoe zwaar moet je dit voorgaande mee rekenen gezien de keuze voor de achternaam Van der Bent? Niet zo erg zwaar, vermoedelijk. Mocht het er wel mee te maken hebben, dan ging het mogelijk er om, dat ze in verband met Bentinck en Van Bentem Van der Bent er wel leuk bij vonden passen. Afgaande op de klank. De werkelijke reden waarom werd gekozen voor Van der Bent zal denk ik moeilijk te achterhalen zijn.

[ria van bessen]

Persoonlijk denk ik dat onderstaand verhaal niets te maken heeft met de keuze voor de geslachtsnaam van de[r/n] Bent. Mijn ervaring is dat als twee broers voor dezelfde naam kiezen - wat van niemand hoefde - , daar alleen als reden voor kan worden opgegeven dat deze naam als vanouds bij de familie hoorde. Met de aantekening daarbij dat de naam niet persé van vaders kant hoeft te komen, maar evengoed bij moeders kant kan behoren.Dat zonen voor de familienaam van hun moeder kiezen is helemaal niet uitzonderlijk. Mijn mans achternaam is ook van de lijn van de stammoeder, die gewoon met patroniem huwde en wiens zoon ineens rond 1748 met die naam werd aangeduid. Evenzo deed zijn broer in 1760, de 3e broer ging met het patroniem door het leven, maar diens zonen gebruikten wel weer de familienaam en dat allemaal voor 1811.Dit zijn gewoon puzzels waarvan je hoopt dat je ooit het antwoord vindt. En het beste is om uit te gaan van wat je zeker weet doordat het bewezen is. Vaak lukt het ook niet, maar proberen kan altijd. Er zijn nog genoeg bronnen in Zwolle die niet in de GI zitten, heel veel zelfs. De GI is maar een armtierig aftreksel van wat er werkelijk aan te raadplegen bronnen Zwolle zijn.

[klunder]

Letterlijke transcriptie van het burgerregister van Zwolle:1757 den 16 Meij heeft Willem van der Bent geboortig uit de boerschap Haerst en van de gereformeerde religie volgens daertoe bekomene permissie van Schep: en Raden v.d. 7 deser de kleine borgerschap gewonnen en den borger Eed gedaen. Coram Schepen Berg et solvit.  f35-.-.Dit levert dus helaas niets nieuws op.Groetjes, Peter