Forum Collectie Overijssel

Met alle plezier kijk ik naar deze akte. Die was mij nog niet bekend.Kopers zijn de hoofdpersonen van deze zoektocht en Hendrik van Rechteren en Marrigje Riesebos, die in 1792 één van de drie boerderijen van Wolfshagen kopen. Geen verwantschap tussen één van beiden met Hendrik Harms of Hendrikje Derks, voor zover mij bekend. Waar Hendrik van Rechteren en Marrigje Riesbos precies wonen in 1788 weet ik niet. Maar vermoedelijk op de boerderij waar Hendrik geboren is, en waar de zoon van Hendrik Harms en Hendrikje Derks, Harm Hendriks van der Wal, woont bij de volkstelling van 1795.Maar de verwantschap zal zijn bij de verkopende eigenaren. Zo op het oog nakomelingen van Willem van Stegeren. Maar Willem van Stegeren is mij onbekend.De Jutjes Riete is het gebied ten oosten van de Nieuwe Wetering - zuideinde (tussen 't Vosje en Ruimzicht),  tot aan de dijk langs het Zwartewater. Dit gebied heet ook wel het Windesheimer slag. Veel van de grond van de Jutjes Riete is te vinden in het leenregister van Lebuinius met de vermelding die gecomen sijn uut den hove toe Wyndesssem.De pachtboerderij van Hendrik Harms en Hendrikje Derks, de Rouwenhorst, lag in de Jutjes Riete.Mijn vermoeden is, dat de kopers kopen omdat ze boeren aan de Nieuwe Wetering. Maar gezien alle adellijke beleners in het leenregister van Lebuinius, neem ik aan dat ze niet kopen van familie. Op basis van Lebuinius vermoed ik dat de familie van Stegeren behoorde tot de gegoede burgers van Zwolle. Maar dat is slecht een gok, ik weet het niet.  

Dit stukje gaat niet over Mastenbroek, maar over de Marshoek/Emmen/Dalfsen.Gerrit Dijk:  Bij hem zat ik meer aan een buurman dan aan familiebanden met Hendrik Harms en Hendrikje Derks te denken. Hij is de persoon die volmacht heeft bij de verkoop van de grond van Hendrik Harms en Hendrikje Derks in 1752. Jan Hendriks Koldenhoven trouwde in 1700 met  Hendrikje Derks. Ze kregen in 1701 een kind Derk en in 1702 Marrigje en daarna dan toch Annigje, waar Gerrit Dijk/Koldenhoven mee trouwde. Hendrikje Derks, Gerrit Dijk zijn schoonmoeder, zal voor 1680 zijn geboren. Zij woonde volgens de VOT 1748 bij dochter Annigje en schoonzoon Gerrit Dijk in. Zij zal dan niet de in 1750 met Hendrik Harms getrouwde Hendrikje Derks zijn, die nog een paar kinderen kreeg na 1750.Om te kijken of Gerrit Dijk en Evert Derksen Hoeveman/Hendrik Harms/Hendrikje Derks daadwerkelijk buren zijn geweest tot 1750, in de Marshoek:Vot 1748 Marshoek: nummer 1 Evert Derks met zijn vrouw Hermpien Jans en een kind jonger dan 10 jaar en 2 dienstboden. Dat klopt helemaal met hun zoontje Dirk, gedoopt 4-4-1745, zoon van Evert Hoeveman en Harmpje Jansen te Emmen.  De Marshoek is onderdeel van Emmen. In 1746 en 1747 deden Hendrik Harms en Hendrikje Derks belijdenis, wonend te Emmen en beiden trouwden met elkaar, beiden wonend bij Evert Hoeveman. Dit zijn dus hoogstwaarschijnlijk die 2 dienstboden.Dan de buren: nummer 2 VOT 1748 Emmen: Gerrit Dijk met zijn vrouw Annigje Jans, met moeder Hendrikje Derks inwonend en een zoon Jan, ouder dan 10 jaar en een kind beneden de 10 jaar en 2 dienstboden.Overigens woonde er ook nog een Hoeveman in Rechteren, dus niet in/op de Hoeve: Gerrit Gerritsen Hoeveman.Het stuk land, dat in 1752 werd verkocht, kwam als 1 morgen uit een kamp van 8 morgen, de Samenkamp of Douvelaarskamp in de Marshoek. 7-10-1732 werd er 1 morgen uit een kamp van 8 morgen verkocht, uit de Broekskamp. Erve De Hoeve bestond o.a. uit 2 kampen hooiland, de achterste Hoeve en de middelste Hoeve, elk ook weer 8 morgen groot. Dus ongeveer 10 ha.Op de kaart van Hottinger 1773-1794 staan bij de Hoeve 3 boerderijen rood ingekleurd. Op de kadastrale kaart van 1832 nog maar 1 boerderij.Of Evert Derks Hoeveman ook pachter was op de Hoeve? Woonde hij er? Je kunt de Hoeve ook lezen als een buurtschapje met 3 boerderijen. Tenminste rond 1770. Informatie staat in het boek over de Jonker op de Heerenbrink door het hele boek heen, maar het meest op blz. 310 -324.Jacob Peters pachtte tot zijn dood in ongeveer 1755 de Hoeve. Daarna zijn zoon Jan Jacobs Dijk. Hij nam de naam Dijk over van zijn moeder Geessien Jansen Dijk, zus van Gerrit Dijk, waar Annigje Jans Koldenhoven mee getrouwd was.Jan Jacobs Dijk was getrouwd met Aleida Bouwmeester uit Herfte. Hij stierf en Aleida hertrouwde in 1764 met Albert Dirks. Deze nieuwe pachter beledigde de eigenaren. Hij kon vertrekken. Opvolger als pachter in 1770: Hermannus Splinter.Maar een deel van die 16 morgen achterste en middelste Hoeve werd gepacht door de Scholteboer, die naast die andere pachter uit de familie van Jacob Peters woonde, op de middelste Hoeve namelijk.  De Scholteboer heette Willem Gerrits Scholte.In 1770 moest vanwege de schuld van één van de eigenaren, een Hugenpoth, een deel van de Hoeve worden verkocht.Ik heb wel eens gelezen, dat de Marshoek een stuk ingepolderd land was. Ik weet niet of dat zo was. Ongetwijfeld zal er wateroverlast zijn geweest. Ik lees van gebrek aan bemaling. En dat stukje "mars" in Marshoek geeft toch ook al nat land aan? Tenminste, dat dacht ik zo. Maar ook omdat er een paar keer sprake is van kampen die allemaal 8 morgen groot zijn, doet het me aan landverdeling na een soort inpoldering denken. Weet niet of dit juist is.Hoe kwam dat echtpaar Hendrik Harms/Hendrikje Derks aan een stukje dat onderdeel was van 8 morgen Samenkamp/Douveler?Gerrit Dijk verkoopt in totaal 4 van de 8 morgen van de Samenkamp. Hoe komt hij aan de helft van de Samenkamp?Jan en Jannes Bouwmeester verkopen elk 1 morgen uit die kamp. Teune Everts ook al. Samen gaat het dus met die morgen van Hendrik Harms/Hendrikje Derks om alle 8 morgens  van de 8 morgen totaal.Opvallende namen: Bouwmeester, bij Aleida en bij  Jan en Jannes. En de naam Evert  bij Teune Everts en bij Evert Derks Hoeveman. Hoewel van hem niet bekend is dat hij een morgen in het bezit heeft van de Samenkamp. Maar zijn voormalig personeel wel.  Is er toch wat samenhang?Gerrit Dijk doet ook mee aan de verkoop. Hij bezat de helft van de totale 8 morgen. Hij is ook nog weer de buurman van Evert Derks Hoeveman. En hij heeft volmacht van Hendrik Harms/Hendrikje Derks 1 morgen uit de Samenkamp te mogen verkopen namens hen.  Kan allemaal toeval zijn, maar is dat zo?Ria noemde di. 6 maart om 23:21 uur toen dit onderwerp pas was begonnen de mogelijkheid dat 1 van de mannen waarmee   Teune Everts getrouwd was, nl. in haar huwelijk met Jan Engberts,  mogelijk hier iets mee te maken had. Dat is trouwens begin maart ook al onderzocht. Koper van 3 van de 8 morgen was Engbert Gerrits.   

Bericht 2.Afgezien van dat Hendrik Harms/Hendrikje Derks die buurman Gerrit Dijk/Koldenhoven hebben gekend uit de tijd ze naast hem woonden in de Hoeve: bij wie kan je zaak als volmacht beter in handen zijn dan bij iemand die 4 van de 8 morgens bezit in een stuk, waar jij er 1 morgen van bezit? Gerrit Dijk had er zelf ook voordeel bij dat de grond voor een zo hoog mogelijke prijs zou worden verkocht. Bovendien verkocht hij zelf ook 1 morgen in 1752 en later de rest.

Natuurlijk was Hendrikje Derks de schoonmoeder van Gerrit Dijk niet gehuwd met Hendrik Harms. Dat heb ik bewust hier neergezet, als een genealogisch grapje. Om aan te tonen hoe onlogisch een logica kan zijn, puur gebaseerd op een vermoeden als er niet meer gegevens bekend zijn.De verkoop van die ene morgen, die Hendrikje bewezen in haar bezit had, leidde tot het vinden van haar ouders. Als de grond van Hendrik was geweest, had dit geleid tot het vinden van de ouders van Hendrik. Ik heb over hem niets gevonden.Aangezien de naam van der Wal bijna niet voorkomt in Mastenbroek, Zwolle of Zwollerkerspel komt Hendrik [of zijn ouders/voorouders] volgens mij van 'buiten'.In Zwolle alleen een Catharina van der Wal en gehuwd met Jan Boer.  En nog een Willem Hendrik van der Wal en ongehuwd [VOT 1748]. In 1799 een Hendrik van der Wal x Petronella Hofstede, met 3 kinderen Joost, Peter en Eva.Er is geen link te leggen met een mogelijke broer of zus in de drie voornoemde gebieden. Eigenlijk weten we alleen Hendrik zijn belijdenisdatum en dat hij bij Evert Hoeveman woonde. Verder is het wat gegevens over hem betreft; waar gedoopt, hoe oud etc. 'natte vingerwerk'.In Wijhe en Olst zit wél de naam van der Wal, die al gebruikt wordt voor 1800 maar uiteindelijk toch met een patroniem begon. In Olst heet de voorvader Wilhelmus Jans [ged. 1706]. In Wijhe, Lammert Willems [HFG 1723]. De latere van der Wal uit Windeheim komt van Olst, en die uit Heerde, idem dito. In Kampen een van der Wal, ook uit Olst.Egbert, in de volmacht opgemaakt te Amsterdam die bij f71 hoort, staat dat de beide kopers deze grond al lange jaren pachten.Hendrik Herms van de Nieuwe Wetering uit Mastenbroek geeft in de 50e penning - op 25 mrt 1775 - aan dat hij van Peter Wennink qqa. 3 1/2 morgen weideland gelegen in Jutjes Rijte gekocht heeft voor een somma van 500 gls.Geen akte van deze koop gevonden in het ORA.

Genealogisch grapjes kan ik wel waarderen. Dat de grond bewezen van Hendrikje was, is mij toch enigszins ontgaan. En teruglezend kan ik nog steeds niet ontdekken wat het bewijs is. Alleen maar dat het zeer aannemelijk is, waarschijnlijk moet ik de gegevens nog eens beter besturderen. Mogelijk gaat dat makkelijker als je (transcriptie van) de originele aktes ziet. In ieder geval prettig dat Janny alles nog eens overzichtelijk bij elkaar heeft gezet.Toch is logica gebruiken wel een zinvolle strategie bij het zoeken. En daar maken we beide gebruik van. Je hebt geen bewijs dat Hendrikje Hendriks van der Wal (1764) vernoemd is naar haar oma. Het is de logica dat je dat verwacht. En als ik een stel opeenvolgende dopen niet kan vinden, is het de logica om te zoeken naar een attestatie. Maar ik ben het met je eens, als je stelt dat logica en bewijs niet hetzelfde zijn.En alles bij elkaar hebben we nog steeds geen bewijs, of sterke aanwijzing wie Hendrik Harms [van der Wal] is. Het is de logica van leeftijd bij belijdenis en geboorteplaats dat ik Hendrik (1727) nog steeds een goede kandidaat vind. Maar meer dan dat zijn vader Hermen Gerrits heette hebben we niet. En dat vind ik natuurlijk jammer, maar als er niet meer documenten overleverd zijn die iets vertellen over de identiteit van Hendrik (1727) kun je hem niet bevestigen of uitsluiten.En van de verkopende landeigenaren Jan Willems van Stegeren en Grietjes Kersjes heb alleen maar kunnen vinden dat hij koopman is uit Amsterdam, volgens een ruzie over een betaling in Steenwijk 1788. En dat dochters van hem geboren zijn in Amsterdam (1764, 1767) en hij en zijn vrouw er ook overleden zijn. Ook Jan van der Laen en Johanna van Stegeren woonden eveneens in Amsterdam, lieten er een dochter dopen (1779). Mogelijk zijn ze verwant aan burgemeester Keijser (eigenaar van de Rouwenhorst in 1682). Of van burgemeester van Marle, die met een van Sonsbeeck getrouwd was. Maar dat heb ik niet zo maar kunnen vinden.Wel opmerkelijk dat de boeren in Mastenbroek blijkbaar dankbaar gebruik hebben gemaakt van de veranderende machtsverhoudingen tijdens de franse revolutie door massaal landbouwgrond van de adel over te nemen. Voor die tijd lijkt het vooral de bestuurlijke elite, die grondeigenaar is. Burgemeesters in de 18e eeuw lijken er soms wel een makelaarskantoor op na te houden. Maar bij kadaster 1832 is heel veel landbouwgrond in bezit van de boeren zelf.

In Zwolle trouwt ook nog een Lucas van der Wal in 1724. Ik kan het even niet terugvinden, maar meen me te herinneren ergens gelezen te hebben dat hij hovenier was op Broekhuizen. Ze laten wel een zoon Hendrik dopen in 1728, maar die heeft dan het verkeerde patroniem. En deze Lucas kan natuurlijk ook "van buiten" komen. Zijn moeder was getuige bij het trouwen. Maar dat bewijst natuurlijk alleen maar dat ze nog leefde, niet waar ze woonde.

Dalfsen dl 7 50e penning-f 50 dd 07-10-1732 Gerrit Jansen en Henrik Jansen bekend gemaakt dat zij voor de onmondige kinderen van wijlen Derk Gerrits en Willemtje Jansen hebben aangekocht een morgen land gelegen in Emme, van de momberen Jan Hofland en Engbert Gerrits over de kinderen van wijlen Jan in de Weijde voor f250- f 57 dd 11-07-1734 Heeft Henrik Jansen en Wilm Alberts over de kinderen van wijlen Derk Gerrits en Willemtjen Jansen aangegeven dat in de maand junij hadde aangekocht voor gezeide kinderen een morgen land gelegen in de Brogts Camp te Emme voor 200 gls.- f 58 dd 08-80-1734 De momberen van de kinderen van wijlen Derk Gerrits en Willemtjen Jans bekend gemaakt dat in de maand Julij ene van de kinderen was komen te overlijden waardoor er een derde part van 3 morgen land voor deze aangekocht geheel voor f 450 op de ander beide kinderen was komen te devolveren, is f 150ORA Dalfsen invnr 9 f28/f29 dd 7-10-1732 - Verw. Scholtus H. Cuper - keurnoten Berent Schutte en Jan Willemsen. Verschenen Jan Hofland en Engbert Gerrits als mombers over de nagelaten kinderen van Jan Jansen in de Weijde en Geesjen Wilmz in leven echtelieden, alsmede Arent Roellofs nomine uxoris en verklaren verkocht te hebben voor een sa: van 250 gls aan Gerrit Jansen en Hendrik Jansen als mombers over de nagelaten kinderen van wijlen Derk Gerrits en Willemtjen Jansen in leven echtelieden en ten profijte van hun voornoemde kinderen een margen land in een kamp van agt morgen gent. de Broekskamp sijnde nog onverdeelt land gelegen in de Mershoek in de buurtschap Emme, alodiaal goed en met zijn lusten en lasten daartoe gehorende. Berent Schutte tekent en zegelt voor de comparanten benevens de Scholtus . Actum Dalfsen den 7 october 1732

Dank voor de aanvulling. En omdat die grondaankoop mij nog niet loslaat heb ik verder gezocht naar die Samenkamp.ouddalfsen.nl heeft een Veldnamen per Buurtschap.pdf. En daarin vond ik Saamland Sectie H, Emmen en Millegen, perceelnr. 4. En op hisgis.nl Emmen en Milligen, de Marshoek, MIN04008H01, perceelnr. 4, eigenaren: Hendrik van der Beeke en mede-eigenaren.Hendrik van der Beeke (1789), zn van Willem Hendriks x(1789) Janna Everts in EmmenWillem Hendriks (1759), zn van Hendrik Willems (x1758) Grietje Snel in de MarshoekHendrik Willems (1736), zn van Wilm Hendricks (x<1736) Aaltien Frericks In de MarshoekVOT1748 Marshoek, 2e blz nr. 8 Egbert Gerrits, Aaltien freriks, Hendrik ... (kind boven de tien)26 april 1748, Engbert Gerrits j.m. in Ancum met Aaltje Frederiks wed. van Willem Hendriks in de Marshoek
Getrouwt alhierIk heb heel sterk de indruk dat we de Samenkamp kunnen aanwijzen op de kaart: in de noordelijke punt van de Marshoek in Emmen, grenzend aan de Marshoek in Wythmen en Zalné 

Ik denk ook wel dat nummer 4 de Samenkamp kan zijn, met nog wat aangrenzende nummers erbij, uit 1832, om in totaal op zo'n bijna 10 ha. ( 8 morgen ) uit te komen.Ook voor de Franse revolutie werd er veel grond verkocht en dat kwam door besmettelijke ziekten bij mens en dier. Veel mensen stierven aan de rode loop, bijv. in 1747 en als er dan wel wat grond in bezit was, werd die grond soms verkocht om de mombers  financiële middelen te geven voor de opvoeding van de wezen. Rond 1750 was er weer opnieuw veel veepest. Bij Jacob Peters stierven er 3 of 4 koeien aan de pest, de rest van de 10 overleefden, maar "gebetert" vee mocht vanaf maart 1751 niet meer vervoerd worden. Dus je bedrijf zat op slot. En er waren er ook, die al hun vee aan de pest verloren. Daardoor konden ze de pacht niet betalen en als de adellijke bezitters van die pachtboerderijen zelf daardoor te weinig inkomsten hadden, verkochten ze nogal eens grond/boerderijen.Eind juni 1752 was er op de Berkumer Mars recht tegenover de Hoeve, aan de overkant van de Vecht, veel dodelijke veepest. Rond 1764 ook veel veepest. Hooi mocht toen ook niet vervoerd worden.

Lucas van der Wal hertr 30-04-1736 met Jurieane Wernars - zij is RK heeft de eed gedaan.Lucas heeft dan een zoon Wicher die 25 gls en 12 hembden en een behoorlijke uitzet.Lucas wordt vermeld in de VOt Zwolle - wijk Sassenstraat met vrouw en inderdaad een kind Wicher - inwoner Fredr. v.d. WalDaarna niets gevonden.Daarnaast is er een Lucas van de Wal die met attest van Alphen april 1746 ingeschreven wordt in het lidmatenboek van Wijhe.  Hij huwt 20-10-1746 met Garritje Lambers Ng [onder] trouw Voorst. Beiden worden 1750 ingeschreven lidmaatboek te Windesheim.In Dalfsen hertr. Gerrichje Lamberts wed. van Lucas van der Wall hovenier in de Broekhuisen onder Dalfsen 9-4/30-4-1757 volgens Zwolle - 8 april volgens Dalfsen