Forum Collectie Overijssel

Wolter Beniers woont in de Rijsebos onder Zwolle, hij is vermeld in het inwonersregister Zwolle 1712 en woont naast Assien Derx.Daarnaast woont weer Gijsbert Hendriks [x Dievertje Peters] en daarnaast woont Jan in de Rijsebosch - de 'echte' zeg maar.Zo moeilijk is het toch niet om te zien [door bewijs ] dat dit Riezebos onder Zwolle valt? En dit Riezebos ligt ook aan de kant van Zwolle en is doorlopend naar Kijk in de Vegte.Frerik Wolters in de VOT 1748 van Zwolle = Frerik Wolters van de Kijk in de Vegte !Aan de andere kant van Jan Jansen in de Rijsebos woont Teunis Hendriks eigenaar en bewoner.En daarnaast huurde Steven Everts [eigenaar Munts]. Steven Everts zijn weduwe Hendrikje Jans huwt weer met Jan Hendriks Zijleman.Daarnaast woonde een Jan Jansen en die was gehuwd met Jannigjen Harms beide wonende in de Riesebos zie huwelijk Zwolle mei 1683. En dat is DIT Riesebos. Jannigje Harms is op nr 470 genoteerd in de VST 1682, zij hertrouwt met Hendrik Teunissen en deze is in 1714 genoteerd naast Jan Zijleman onder het kopje beginnende over d' Rademakers Zijle naa VrankhuisDit hele spul is echter genoteerd onder: op de Kalkoven in de VST 1682 - en zie mijn vorig bericht,  zij hebben het dus ook over een Hasselterdijk waar hun woningen aan liggen. Dan moet er toch een Hasselterdijk aan de kant van Zwolle zijn ?Ik denk dat ik er maar mee ophou, het kost me onderhand uren en uren zoeken en ik schiet er niets mee, ik snap niet eens het bovenstaande, hoe dat mogelijk is.

Misschien wel een beetje off-topic, maar mogelijke enigzins relevant: op internet heb ik het volgende gevonden:In 1438 kreeg Zwolle stapelrecht van bisschop Rudolf van Diepholt. Het recht hield in dat goederen die langs een stad werden vervoerd, eerst in de stad moesten worden opgeslagen en daar te koop worden aangeboden. (wikipedia).  De Nieuwe Vecht is de naam van een waterloop in Zwolle die rond 1600 is gegraven tussen de Overijsselse Vecht en de Nieuwe Wetering in het centrum van Zwolle. Door dit kanaal konden schepen sneller van de Vecht in Zwolle komen en omgekeerd. Zij hoefden nu niet meer over het Zwarte Water. De lading, meestal Bentheimer zandsteen kon zo sneller worden vervoerd. (wikipedia)Dat stapelrecht zal vast een lucratief recht zijn geweest. En ik heb zo'n vermoeden dat het fort Kijk in de Vecht niet zozeer een militair verdedigingswerk is geweest (waarom bouw je zo'n fort aan de westzijde van de stad om indringers uit het oosten af te weren?), maar vooral gebruikt zal zijn om dat stapelrecht af te dwingen. En de noodhaven bij Streukelerzijl zal dan gebruikt zijn voor schepen die Nieuwe Vecht niet konden of wilden bevaren. Maar of er bij die noodhaven bij Streukelerzijl plek was voor opslag en handel? Misschien dat je er Bentheimer zandsteen kon opslaan, maar daar zal het dan ook wel zo ongeveer bij gebleven zijn. (Vermoed ik.)En om weer naar het topic terug te keren: Ik heb sterk de indruk dat de persoonsaanduiding "aan de Vecht" vooral gebruikt wordt bij mensen die in de buurt van de monding van de Vecht woonden, aan de Mastenbroeker kant van het Zwarte Water.Ook heb ik de indruk dat de kerkelijke grenzen hier op vergelijkbare wijze als bij de Kamperzeedijk liepen. Op de dijk en buitendijks behorend bij Zwolle (en noordelijker, tot aan Cellemuiden, bij Hasselt), en meer polderinwaarts bij Mastenbroek. De meest oostelijke kerkwijk van Mastenbroek heette immers Nieuwe Weteringe en Hasseler Dijk. De bewoners van het erf de Werf,  dat vanaf de Hasselterdijk een eindje polderinwaarts lag, hoorden bij die Mastenbroeker kerkwijk. (zie: Ledematenboek van Mastenbroek) Die ogenschijnlijk vreemd lopende kerkgrenzen vinden waarschijnlijk hun oorsprong in de verdeling van Mastenbroek en de stichting van de kerk daar in 1369. Waar nu de dijken van Mastenbroek zijn waren destijds voornamelijk hoger in het landschap gelegen zandruggen die al bewoond werden, en dus waarschijnlijk ook al kerkelijk waren ingedeeld.

En verder heette het Zwarte Water in 1364 nog de Ae. (zie: boek Omarmd door IJssel en Zwarte Water) In ieder geval dat gedeelte waar de Vecht er nog niet bij ingestroomd was. Wat de naam was na de samenvoeging is niet helemaal duidelijk. Wel heb ik een kaart van Hasselt gevonden uit de stedenatlas van Joan Blaeu (1649). De rivier bij Hasselt heet, linksonder op de kaart, HET SWART WATER. En rechtsonder heet de rivier VIDRUS vulga DE VECHT. Vidrus is de latijnse naam voor de Overijsselse Vecht, vulga kun je vertalen met in de volksmond. Uitgaand van de kaart van Joan Blaeu kan het Streukelerzijl, en dus ook het Varkensgat, dus wel aan de Vecht hebben gelegen.hanzestadhasselt.nl/upload/file/Joan%20Blaeu%20-%20Plattegrond%20Hasselt%20(1649).pdf

Ze wonen ook best wel onder Zwolle, want het grondgebied van de stadsvrijheid van Zwolle liep heel ver de Hasselterdijk op. Naar het noorden. Frankhuis ging namelijk een heel eind mee met het Zwarte Water richting Kijk in de Vegte, dus richting het noorden. Dus al die bewoners vielen onder Zwolle. Ook de Riesebos. En wat er dan langs de Hasselterdijk woonde, bijvoorbeeld Genne Overwaters/Hasselterdijk Zuideinde,  hoorde bij Zwollerkerspel. Maar de Riesebos hoorde elke keer bij Zwolle. Want als er 2 Riesebossen zouden zijn, wie woonden er dan op die 3 boerderijen Riesebos richting Kijk in de Vegte?We moeten uitgaan van een situatie waarbij het Zwolle-IJsselkanaal er nog niet was. In die tijd dus. In één van die aktes die hier onlangs werd genoemd, staat iets van: tegenover de Klooienberg. Dat is dan aan de andere kant van het water. Die Klooienberg ligt in wat we nu Holtenbroek noemen, toen in Dieze. Het ligt op de splitsing van het Zwarte Water en dat nieuwe Zwolle-IJsselkanaal en daar was dus Frankhuis,  aan de overkant van de Klooienberg. Alleen ging Frankhuis nog een heel eind verder langs die Hasselterdijk naar het noorden. En het gebied van de Zwolse stadsvrijheid ging tot minstens de Riesebos met zijn 3 boerderijen.Je hebt het 1e Frankhuis en Frankhuis. Rond 1851 samen 31 hectare en 160 inwoners. Waarvan 14 h. en 60 inw. onder Zwolle en 17 h. en 100 inwoners onder Zwollerkerspel. Het is dus niet alleen maar 1 woonkern, maar veel uitgestrekter. Zie blz. 21 uit het boek van Gerard van Vilsteren over Frankhuis. Hij heeft ook een ander boek over het gebied geschreven, over de Ketelkolk. Woonde daar zelf vroeger.Daar bij de Klooienberg heet de dijk (nu) Holtenbroekerdijk. Aan de kant van Dieze/Langenholte/Holterbroek dus.Die Jan Andries hertrouwt 5-6-1730 met Trientjen Andries, weduwe van Jan Hendriks Visser. Die Jan Visser is hier ook al eerder genoemd. Zij heeft een onmondige dochter Willemtjen. Hij heeft 3 onmondige kinderen: Aaltien, Dries en Harmen Jans, zie momberstelling ORA Zwk. 3-6-1730 f. 506. Of hij eventueel nog 2 mondige kinderen Derkje Jans en Willem Jans had in 1730, weet ik niet. Ik weet ook niet of Jan Andries na 1706 nog wel in de Noodhaven woonde nadat Abram Meyer het in 1706 ging pachten. Lijkt me niet. Jan Andries bleef wel in Genne wonen. Egbert, helemaal met je reactie eens! Alleen heb ik als verklaring voor de plek van schans Kijk in de Vechte gelezen, dat die daar juist op die plek was neergezet om de Penanten te verdedigen en die waren weer belangrijk voor Zwolle.  

Correctie: Jacob Willems is uiteraard juni 1700 begraven en niet juni 1701.   De datum momberstelling 21 febr.1701 klopt wel.

Wat betreft die pendanten, die verdedigd zouden moeten worden, dan klinkt wel aannemelijk. Er is een boek met de titel " Atlas van de Vecht" waar het fort Kijk in de Vecht genoemd wordt. Het zou aan het eind van de tachtigjarige oorlog afgebroken zijn, en plaats hebben gemaakt voor een boerderij.issuu.com/provicieoverijssel/docs/atlas_van_de_vecht_lr/135De kaart van het Zwarte Water vanaf de monding tot aan herberg "Het Prinse" bij Hasselt met de penanten en de noodhaven op bladzijde 135 van het boek is in z'n geheel te openen en te downloaden via de volgende link:

https://www.onderzoekoverijssel.nl/deta ... 66941237Op deze kaart uit 1756 zijn rechtsonder het Verkensgat en de Noordhaven te vinden. 

Uit het vorig jaar uitgekomen boek ``Zwollekerspel`` (HCO/Waanders-Zwolle)' begrijp ik dat tot 1802 een enorm groot gebied rondom Zwolle (en het stadsgebied van Hattem waar Streukel en Holten NIET bijhoorden !!!!) tot het kerspel van Zwolle behoorde.  Zwolle kerspel werd eerst toen (1802 (tot 1967) - pagina 90) een zelfstandige gemeente.  Kerkelijk viel het onder Zwolle.  De Mastenbroeker Polder (behalve het blok ten zuiden van de Koekoek dat IJsselmuiden was, gemeentelijk en kerkelijk) dus ook, ondanks dat het een eigen kerk had.  (Was die wellicht slechts een dependance van een centrale kerk in Zwolle ?? Ik heb het nergens gelezen !!)   Ik kan me voorstellen dat alles binnen  het kerspel voor trouwen naar Zwolle moest.  Voor het dopen was men natuurlijk vrij te kiezen naar welk kerkgebouw men wilde gaan.Wij zijn gewend om te denken in grenzen van nu, maar die waren niet altijd zo.Janny: De schans Kijk-in-de-Vecht was onderdeel van een verdedigingslinie die liep van Spluis (ZW-NL) naar Nieuwerschans (NO-NL), gebouwd door Menno van Coehoorn rond 1700 (pag.56-57). Daarvoor werd het fort  één keer gebruikt: in1606, toen troepen van Maurits het verdedigden tegen de Spanjaard Spinola  (pag 58).Egbert: Via de Vecht kon aan het eind van de  80-jarige oorlog bevoorraad worden met Bentheimersteen eikenhout, sparren teer en pek (pag 52).. Over doorvoer wordt niet gesproken.Frits.

Frits, bedankt voor je informatie. De geschiedenis van vestingwerken heeft mijn speciale belangstelling. Geboren in de buurt van de Bergschans/Zwolle. Maar ook in mijn woonplaats word ik regelmatig herinnerd aan een vestingbouwer, nl.  aan deze Menno van Coehoorn. Hij heeft in 1696 de vesting Delfzijl versterkt en als dank is er hier een plein en ook nog eens een singel naar hem genoemd.Egbert, mooie kaart! Ik zag die titel van die kaart vanmorgen ook bij de opsomming van kaarten die Mensema gaf.In dat boek Cultuurhist. atlas van de Vecht hebben we ook nog iets voor dit onderwerp Derkje Jans aan de kaarten op blz. 10    16    49    82    163    202     en   240Dit is een link naar een kaart uit dat gebied en als je scrolt op die kaart om te vergroten, zie je bij de Noodhaven 3 huizen , dus 3 verschillende gezinnen en 3 kansen op een stel ouders voor Derkje Jans? Overigens heeft Jacob Willems schuren extra gebouwd.https://www.onderzoekoverijssel.nl/deta ... =267368091 DetailHistorisch Centrum Overijssel AfbeeldingIdentifier:NL-ZlHCO_KD000220Datum document:1762Omschrijving:Kaart van het Zwarte Water vanaf de Riesebos tot de stad Hasselt ten westen van het nieuwe jaagpad langs het Zwarte Water en de Weerdgraven en ten oosten van de Hasselterdijk. Vermeld worden: De Weerd, Noodhaven, Winterskolk, Casteloorskolk, Huize Verborg, nieuwe kanaal door de penanten, Vecht, Langenholter meente, Graskolk, Haseler Ziel (Hasselter Zijl), af te sluiten streng of waaigat (oude rivierarm), Riekels kribbe, Fort Kiek in de Vegt, rolpalen, Riesebos. Windroos, legenda, cartouche en schaalstok zijn aanwezig. Dit stuk hoort bij het Stadsarchief van Zwolle 1230-1813 (blok 700), inventarisnummer 1336.Onderwerp/trefwoord:Verdedigingswerken;, Zwartewater;, Jaagpaden;Locaties:Zwolle , Hasselt Auteur:Hanselaar, AbrahamBestandstype:Kartografisch DocumentAantal:1Materiaalaanduiding:manuscriptkaart;Afmetingen:lengte blad, 77 cm.breedte blad, 31 cm.Brontype:Historisch Centrum Overijssel Afbeelding

Aanvankelijk behoorde Mastenbroek voor een klein deel tot de gemeente IJsselmuiden en voor het overgrote deel tot de gemeente Zwollerkerspel. In 1967 is de gemeente Zwollerkerspel opgeheven, waarna het grootste gedeelte van Mastenbroek bij de gemeente Hasselt kwam, een kleiner gedeelte bij de gemeente Genemuiden en een klein gedeelte bij Zwolle.Mastebroek was een zelfstandige [kerkelijke] gemeente, de kerk is al gesticht tussen 1363 -1369 en als inwoner van dat gebied hoefde je niet naar Zwolle voor een huwelijk. Er zitten genoeg huwelijken in Mastebroek die dat trouwens laten zien.Dat Derkje in Zwolle is ingeschreven duidt er op dat ze uit dát gebied kwam of er langere tijd werkte.Want naar haar zoeken we nog steeds. En in combinatie met het onderschrift onder de doop van dochter Jantje in Hasselt, kun je niet anders concluderen dan dat ze uit het gebied komt wat behoort bij Zwolle én wat ook langs de Vegt ligt, tevens richting het zwarte water gaat, en naar rechts toe richting de noodhaven.Mijn vraag is aan jou Frits, denk je dat ook of denk je iets anders?  

Waar je Hattem schrijft zal Hasselt bedoeld zijn. Het gebied van Hasselt bestond inderdaad voor 1802 enkel uit de stad Hasselt. Maar de omliggende gebieden hoorden bij het Hasselterkerspel, dat rond 1802 werd opgeheven. Tot het Hasselterkerspel behoorden een stuk Hasselterdijk, dus van Hasselt uit gezien aan de overkant van het Zwarte Water. Verder hoorde Streukel erbij, maar Holten niet, dat hoorde bij het Zwollerkerspel van voor 1802. Streukel is wel bij het latere Zwollerkerspel gevoegd, dat tot 1967 heeft bestaan. Verder hoorden Baarlo, een gebied bij de Nieuwe Sluis, Zwartsluis erbij en de Velde, waar het Zwartewatersklooster ook onder viel, bij het Hasselterkerspel. De laatste gebieden zijn rond 1802 naar Zwartsluis gegaan.Op VPND zijn de gegevens van de volkstelling 1748 van Hasselt en Hasselterkerspel te vinden.Van de gemeeentelijke indeling van 1913 is een interactieve kaart te vinden op:http://gisopenbaar.overijssel.nl/viewer ... aeeb0001En hoe de grenzen waren na het opheffen van Zwollerkerspel in 1967 is te zien via de volgende link:http://gisopenbaar.overijssel.nl/viewer ... 3580002Ook heeft er een drostamt Hasselt bestaan, waarvan de grenzen op de volgende link te zien zijn:http://gisopenbaar.overijssel.nl/viewer ... c120003Dat bevatte naast Hasselt en het Hasselterkerspel ook Zwartsluis, Staphorst en Rouveen.

Uit de periode voor 1709 heb ik ( nog) geen gedoopte kinderen van Jan Andries Jansen, die trouwde met de weduwe Egbertje Gerrits van herbergier Jacob Willems van de Noodhaven. Hij werd juni 1700 begraven.In de momberstelling uit 1730, als Jan Andries Jansen hertrouwt, werden Aaltje, Dries en Hermen als kinderen genoemd. Tussen 1710 en 1716 lieten Jan Andriessen en Egbertje Gerrits onder deze namen NG te Zwolle dopen:1.  Aeltje      16-2-17102.  Dries      11-2-17123.  Gerrit     11-9-1714     Begraven op Bergklooster  812/78 in september 1714 als Jan Andriesen van Genne zijn kind.  Voor 13 stuivers begraven, dus niet gerechtigd.4.  Herman   31-3-1716Als we hier echt wat aan willen hebben, moeten we een kind Derkje Jans en een kind Willem Jans van dit echtpaar vinden. Voor 1710, Derkje het liefst in 1701 of 1702.Maar op kaarten staan rode of zwarte  blokjes getekend in de buurt van de Noodhaven, die doen vermoeden, daar daar meer bewoning was dan alleen van de herbergier en zijn gezin.