Elk jaar op Openbaarheidsdag komt er informatie vrij uit archieven die daarvóór niet, of alleen onder beperkte voorwaarden, in te zien waren. Een voorbeeld is het archief van de gemeentepolitie van Zwolle en Deventer, een interessante bron voor onderzoek.
Hoewel de politiearchieven zich goed lenen voor onderzoek, worden deze daarvoor maar weinig gebruikt. Dat is jammer, want ze geven een mooi tijdsbeeld van de samenleving, in het bijzonder van gebeurtenissen waar de politie aan te pas kwam. Het zuinige gebruik van het politiearchief voor onderzoek zal ermee te maken hebben dat er geen toegangen bestaan waarmee je makkelijk kunt zoeken op naam of voorval. Ook het digitaal doorzoeken gaat nog niet. Voor een succesvolle speurtocht naar een voorval moet je zelf weten wanneer het ongeveer plaatsvond, anders wordt het algauw zoeken als naar een speld in een hooiberg. Een zoekopdracht in de lokale krant via Delpher kan je in sommige gevallen helpen om achter de datum van een voorval te komen.
Van de Zwolse politie worden na de jaarwisseling 2 reeksen van archieven openbaar: stukken die lopen tot het jaar 1932 en stukken die lopen tot het jaar 1972. We hebben hier dus te maken met twee verschillende openbaarheidstermijnen: 90 en 50 jaar. Dit wordt niet verklaard door een verschil in gevoeligheid van de informatie. Het is simpelweg zo, dat de politie het archief in delen heeft overgedragen aan Collectie Overijssel en per overdracht de openbaarheidstermijn kon afspreken. Blijkbaar werd bij een vroegere overdracht nog gedacht dat het goed was om de archieven 90 jaar gesloten te houden, terwijl men bij een latere overbrenging 50 jaar genoeg vond.
Het verschil in ouderdom tussen de stukken, die nu voor het publiek beschikbaar komen, was een goede aanleiding om ze inhoudelijk eens steekproefsgewijs en grofweg met elkaar te vergelijken. En dan springt meteen de kwaliteit van de politiearchieven in het oog. Inderdaad, ze geven een treffend beeld van de toenmalige samenleving. Zo komen we met processen-verbaal uit 1932 bijna in een Swiebertje-aflevering terecht, waarin een paar bretels wordt gestolen op de afdeling herenmode bij C&A in de Diezerstraat, een verdenking van het gappen van fruit uit een tuin wordt gemeld, kinderen zijn weggelopen uit een tehuis met een pakketje boterhammen en een kaart van Overijssel op zak, enzovoort. Terwijl dag- en nachtrapporten uit 1972 bijvoorbeeld melding maken van een diefstal van sigaretten uit een automaat in de Buiten-Sociëteit, bromfietsen die worden ontvreemd, het rijden onder invloed, het plegen van openbare schennis op de Melkmarkt en er worden veel klachten genoteerd over parkerende auto’s en vuurtjes stokende en voetballende kinderen.
Eigenlijk zijn de aard van de overtredingen en voorvallen dezelfde gebleven, alleen de vorm en frequentie verandert met de tijd mee. Diefstal, ruzie, ongelukken, branden, beledigingen, roddels, opruiing en overlast zijn van alle tijden. Maar de gelegenheid en omstandigheden waaronder ze plaatsvinden veranderen wel. De processen-verbaal leveren daarom heel mooie ‘bijvangst’ op. Doordat de situatie waarin zich iets voordeed wordt beschreven, leren we tegelijk iets over het alledaagse reilen en zeilen in de gemeente Zwolle en gemeente Deventer van toen. Zo lezen we over de gewoonte om de straat bij het huis van een ernstig zieke met zand te bestrooien om het lawaai van de wielen van langsrijdend verkeer te dempen. Bronnen die zoiets prijsgeven zijn zeldzaam, zeker als het wat langer geleden is. Dat maakt de politiearchieven een extra interessante bron voor onderzoek.
We hebben een compleet overzicht gemaakt van alle openbaar gekomen stukken om te doorzoeken.
Ben je opzoek naar een bepaald voorval, kan het een startpunt zijn om via Delpher in de lokale kranten te zoeken naar de datum van het voorval. Hiermee kun je vervolgens verder zoeken in de archieven van de gemeentepolitie.
Zijn er nog geen scans beschikbaar, kijk dan of je gratis gebruik kan maken van onze Snelle Scanservice. Hiermee kun je via onze website scans van archiefstukken aanvragen, zodat jij vanuit huis verder kan met je onderzoek. Meer informatie >
