Op vrijdag 27 september overhandigde de werkgroep Stork-HOTLo de ‘laatste’ tekening aan Collectie Overijssel. Daarmee vierden we de overdracht van het archief van de bekende machinefabriek uit Hengelo met een omvang van 250 meter.
Met deze officiële handeling is de overdracht van het archief van Koninklijke Machinefabriek Gebr. Stork N.V. te Hengelo compleet. Het totale archief beslaat de periode van 1868 tot 2013. Inmiddels is 125 meter van dit archief al geïnventariseerd of toegankelijk.
Overdracht in delen
Stork maakte onder andere machines voor schepen, treinen (Werkspoor N.V.) en gemalen, maar produceerde ook stoomketels en ventilatoren. Belangrijk waren ook de machines die gemaakt werden voor de suikerindustrie in Nederlands-Indië en Cuba (Stork Sugar). De overdracht van de vele archieven heeft in de periode 1979-1994 in delen plaatsgevonden.
Het Storkarchief bestaat uit heel veel verschillende deelarchieven, bijvoorbeeld:
- Machinefabriek (1868-1975)
- Pensioenfonds (1912-2013)
- Wilhelminaschool (1915-1973)
- Gymnastiekvereniging Hercules
- Muziekvereniging Armonia
- Archieven van dochterondernemingen in Amsterdam, Haarlem, Bergen op Zoom, Brussel en Parijs
Glasnegatief uit de fotocollectie Stork: Het gieten van een suikerwals (1913)
Fotocollectie
Een belangrijk onderdeel is de enorme fotocollectie van circa 45.000 foto’s en 25.000 glasplaatnegatieven. Deze is in 2004 aan Collectie Overijssel geschonken. Vanaf het prille begin in 1868 heeft Stork systematisch foto’s gemaakt van de producten, bedrijfsgebouwen en van de werknemers en bestuursleden. Het is daarmee één van de vier grootse bedrijfsfotocollecties van Nederland.
Inmiddels zijn er al 35.000 foto’s beschreven en op onze website gepubliceerd. Dit is een enorme klus, die nog lang niet klaar is. In juni 2023 vertelden we meer over deze bijzondere collectie in het artikel: Fotocollectie Stork: 52.000 keer bewonderd.
Technische tekeningen
In de voormalige Koninklijke Machinefabriek Stork N.V. te Hengelo lagen tot voor kort nog de technische tekeningen van door Stork gebouwde stoom-, diesel- en turbinemotoren over de periode 1883-1975. Deze collectie bestond aanvankelijk uit 300.000 á 400.000 tekeningen, maar de omvang is uiteindelijk teruggebracht tot 6.654 stuks. De selectie is tot stand gebracht op basis van door Collectie Overijssel bepaalde criteria en de inhoudelijke kennis van een werkgroep met vrijwilligers die merendeels oud-werknemer van Stork zijn.
De bewaard gebleven tekeningen zijn door deze vrijwilligers beschreven in Excel en daarbij onder andere voorzien van een uniek tekeningnummer, een inhoudelijke beschrijving en een opgave van formaat, schaal, tekenaar, toepassing, ordenummer, opdrachtgever etc. Ook zijn de tekeningen door hen gedigitaliseerd. Verder omvat dit archief handleidingen, testprotocollen en montagevoorschriften, die ook beschreven zijn. Een bijzonder waardevol archief dus, gezien Stork een van de weinige bedrijven ter wereld was die een bepaald type motor kon bouwen.
De tekeningen zijn overgebracht naar VADA, waar ze worden gevlakt en verzorgd. Daarna zorgen we ervoor dat ook deze tekeningen op onze website kunnen worden geraadpleegd.
Dirk Steenbeek (Relatiebeheerder Collectievorming) en Vincent Robijn (Directeur) van Collectie Overijssel bij de tentoonstelling.
Wil Kuipers (Stork-HOTLo) en Vincent Robijn (Directeur Collectie Overijssel).
Tentoonstelling
Op 27 september vierden we naast de overdracht van de tekeningen ook de opening van de tentoonstelling over deze tekeningen. Eén van de hoogtepunten uit deze tentoonstelling is de tekening van een schoepenrad, aangedreven door een stoommachine. De tekening, een historisch kunstwerk, stamt uit ca 1872 en toont nog namen uit het oude metrieke stelsel (el, palm, duim en streep).
De tentoonstelling is nog tot 13 oktober 2024 te zien in hal 42 van Stork aan de Industriestraat in Hengelo. Je kunt de tentoonstelling bezoeken op vrijdag, zaterdag en zondag tussen 12:00 en 17:00 uur.
