Provinciale Staten van Overijssel heeft op 22 februari unaniem een motie aangenomen waarin Gedeputeerde Staten verzocht worden de mogelijkheden te onderzoeken voor het realiseren van een provinciaal collectiecentrum, samen met het Rijk, gemeenten, Collectie Overijssel en andere partners. Dit Collectiecentrum moet op termijn onze huidige locaties in Deventer en Zwolle vervangen en de plek worden waar wij met partners diverse Overijsselse erfgoedcollecties beheren en ontsluiten. Wij zijn erg blij met de steun vanuit Provinciale Staten. De komende maanden gaan wij met provincie Overijssel en diverse erfgoedpartners verder in gesprek over de mogelijkheden tot het realiseren van het collectiecentrum.
Een provinciaal Collectiecentrum is onderdeel van onze ambitie om Overijsselse erfgoedcollecties beter toegankelijk te maken voor gebruik door musea, onderwijs, creatieve makers, inwoners en onderzoekers. Overijssel is een provincie vol verhalen, uit het recente en minder recente verleden; over de Hanze, de havezaten, ambachten en tradities, de geïndustrialiseerde textielsteden, de marken en het fenomeen ‘noaberschap’. Verhalen die velen kennen, maar ook verhalen die nog verborgen liggen in niet aangeboorde geheugens, archieven of collecties. Het fundament voor deze verhalen wordt gevormd door de Overijsselse erfgoedcollecties: historische archieven van gemeenten, bedrijven, verenigingen en families, archeologische vondsten, historische museale objecten en bewaarbibliotheken met zeldzame drukken. Deze collecties zijn de authentieke bronnen die ons door voorgaande generaties zijn overgeleverd; zonder deze collecties geen verhalen.
Slecht toegankelijke collecties
Op dit moment zijn de erfgoedcollecties van Overijssel moeilijk vindbaar en slecht toegankelijk. Ook zijn de verschillende collecties inhoudelijk niet aan elkaar gekoppeld, waardoor bijvoorbeeld integraal zoeken nauwelijks mogelijk is. Er wordt binnen onze provincie weinig samengewerkt op het gebied van het beheer, toegankelijk maken, digitaliseren en presenteren van erfgoedcollecties. Dat geldt ook voor de (historische) overheidsarchieven. Anders dan in veel andere provincies is de archiefzorg in Overijssel niet ondergebracht bij centrale archiefdiensten waarin meerdere gemeenten samenwerken, maar doet bijna elke gemeente het op dit moment zelf met inzet van beperkte middelen. Alleen de gemeenten Deventer en Zwolle werken samen binnen de gemeenschappelijke regeling Collectie Overijssel, dat daarnaast nog het Rijk als partner kent en met de gemeenten Dalfsen, Olst-Wijhe en Zwartewaterland, de Provincie en waterschap Drents Overijsselse Delta een dienstverleningsovereenkomst heeft.
Het zijn niet alleen gemeenten die belangrijke erfgoedcollecties beheren, maar ook historische verenigingen, oudheidkamers en kleinere (vrijwilligers-)musea. Het gaat daarbij vaak om historische objecten, schilderijen, tekeningen, prenten en foto- en filmcollecties. Ook voor deze omvangrijke (kunst)historische collecties ontbreekt op dit moment een centrale (digitale) toegang, waardoor deze niet breed gekend zijn. Daarnaast is er een verbeterslag mogelijk in het professionele beheer, behoud en de presentatie van deze collecties.
Capaciteitstekort
Bij Collectie Overijssel is er urgentie ontstaan om de samenwerking op het gebied van het beheer van erfgoedcollecties binnen Overijssel op de bestuurlijke agenda’s te krijgen. Onze depots in Deventer en Zwolle zitten bijna vol terwijl er nog honderden meters papier aankomen en daarnaast zijn de klimaatsystemen binnen 7 jaar aan volledige vervanging toe en zijn onze gebouwen niet energieneutraal te maken. Voor ons is dit het moment voor een strategische afweging: investeren we in nieuwe depots in beide steden of maken we gebruik van deze kans om een beweging in gang te zetten die voor heel Overijssel van betekenis kan zijn.
Samenwerken binnen Collectiecentrum Overijssel
De afgelopen maanden zijn wij gesprekken gestart met diverse partijen in Overijssel (provincie, gemeenten, erfgoedorganisaties, musea) om te kijken of er enthousiasme is voor het idee om gezamenlijk een traject te starten voor de realisatie van een innovatief en duurzaam provinciaal Collectiecentrum. Zo’n centrale voorziening zou naast de overheidsarchieven ook ruimte kunnen bieden aan andere soorten erfgoedcollecties, zoals museale objecten, bewaarbibliotheken en archeologische vondsten. Binnen Collectiecentrum Overijssel zouden gezamenlijke voorzieningen moeten komen voor de restauratie, beschrijving, ontsluiting en digitalisering van al die verschillende erfgoedcollecties. Een inspirerend voorbeeld is het CollectieCentrum Nederland (CC NL) dat onlangs door het Rijk is gerealiseerd in Amersfoort en het Kolleksjesintrum in Leeuwarden. De viering van 500 Jaar Overijssel in 2028 zou een mooi richtjaar kunnen zijn voor de oplevering van het Collectiecentrum waarin meer dan 500 jaar aan historische bronnen en objecten vanuit diverse Overijsselse regio’s worden beheerd en toegankelijk gemaakt voor een breed publiek.
De motie van Provinciale Staten is voor ons een extra stimulans om de komende tijd de gesprekken over samenwerking binnen onze provincie op het gebied van het beheer van erfgoedcollecties te verbreden en te verdiepen. Het gaat hierbij om verkennende gesprekken. Besluiten zijn er nog niet genomen. We willen de tijd nemen voor een zorgvuldig traject. We verwachten dat er in de loop van 2023 meer duidelijkheid komt over diverse scenario’s en hun haalbaarheid.
Wil je meer weten of een verkennend gesprek aangaan? Neem dan contact met ons op.
