Objecten uit een collectie die het grootste gedeelte van hun leven in een museaal depot doorbrengen, worden niet vaak meer in de praktijk gebruikt. We hebben dan ook te maken met een unieke situatie. Tijdens de viering van Wijn en Brood komen de leden van de Doopsgezinde Gemeente Zwolle samen voor de kruisiging en opstanding van Jezus Christus. Voor het rondgeven van de wijn gebruiken zij een museaal object; de avondmaalbeker.
In de museale collectie die wij beheren zitten vijf avondmaalsbekers. Deze bekers zijn onderdeel van een bruikleenovereenkomst met de Doopsgezinde Gemeente Zwolle. De bekers zitten al ruim vijfendertig jaar in de collectie, eerst bij het Provinciaal Overijssels Museum (POM) en vanaf 1996 bij de opvolger, het Stedelijk Museum Zwolle. In de overeenkomst die het Stedelijk Museum Zwolle met deze kerkgemeenschap had, was afgesproken dat de kerk tweemaal per jaar een van de vijf bekers voor een weekendje kan ‘terug lenen’. De bekers wordt alleen terug geleend voor speciale vieringen, zoals de viering van Wijn en Brood. Een regeling die wij graag overnamen.
Tijdens de viering van Wijn en Brood of Enigheidsviering komen de leden samen en gebruiken zij de avondmaalbeker voor het rondgeven van de wijn. In het najaar van 2021 kon de viering op locatie niet doorgaan, maar dit jaar zal een van de bekers het depot weer voor een weekend verlaten.
“Voor de gemeente hebben de bekers geen symbolische betekenis,” vertelt Ekke Klamer, “Maar dat maakt het gebruik niet minder bijzonder, de bekers zijn een onderdeel van de gemeente.” Als kerkraadslid is hij nauw betrokken bij de bruikleen van de bekers. Al een aantal jaar haalt hij een van de bekers op uit het depot. De omgang met de bekers voor de korte periode bij de gemeente gebeurt niet met witte handschoentjes. “Het is zowel een museaal object als een gebruiksvoorwerp,” vertelt Klamer. De beker wordt afgewassen en terug in de doos geplaatst.
Voor het tot stand komen van de bruikleenovereenkomst met het Provinciaal Overijssels Museum lagen de vijf zilveren bekers in de kerk aan de Wolweverstraat in Zwolle. Met het kerkgebouw in het midden van de binnenstad was het gevoelig voor diefstal. Al eerder was er een klein schilderijtje geroofd.
De voor de historie waardevolle bekers stonden gewoon in de kast. Voor de veiligheid van de bekers is er in 1981 besloten om ze bij het Provinciaal Overijssels Museum onder te brengen en zo zijn ze nu bij ons in het museaal depot beland.
Binnenkort zal de beker op transport gaan, en wordt het weer voor één weekend een gebruiksvoorwerp. Een bijzondere regeling om een traditie voort te kunnen zetten.
