Wat is een persoonskaart?
Persoonskaarten maken deel uit van de Nederlandse bevolkingsregistratie. De papieren persoonskaarten werden ingevoerd in 1939. Op 1 oktober 1994 werden ze vervangen door een digitaal systeem met persoonslijsten, gekoppeld aan de huidige Basisregistratie Personen (BRP). Samen vormen de persoonskaarten en persoonslijsten het Nationaal Register van Overledenen (NRO), dat door het CBG | Centrum voor familiegeschiedenis wordt beheerd.
Persoonskaarten zijn een belangrijke bron voor onderzoekers, omdat er genealogische basisgegevens en interessante aanvullende gegevens over personen op staan. Ook vind je er persoonsgegevens die via andere archiefbronnen nog niet toegankelijk zijn. Collectie Overijssel beheert de persoonskaarten van de gemeente Deventer (en Bathmen en Diepenveen), Zwolle (en Zwollerkerspel) en Ommen.
Wat vind ik in deze bron?
Namen
Naast de naam van de hoofdpersoon kun je op een persoonskaart of persoonslijst ook de namen vinden van de ouders en van eventuele partners en/of kinderen.
Geboorte, huwelijk en overlijden
Niet alleen van de hoofdpersoon, maar waar mogelijk ook van de andere op de persoonskaart genoemde personen.
- Kinderen op persoonskaarten worden in principe alleen vermeld bij het gezinshoofd. In de praktijk was dat meestal hun (stief)vader. Na het overlijden van de vader of na een echtscheiding werden de kinderen soms bijgeschreven op de persoonskaart van de moeder. Dit gebeurde alleen wanneer zij deel uitmaakten van haar huishouden.
- Buitenechtelijke kinderen die direct bij de geboorte zijn afgestaan, staan niet op de kaart van de moeder. Buitenechtelijke kinderen staan niet op de kaart van de (stief)vader, tenzij hij ze heeft erkend.
- Bij ontbinding van het huwelijk van een getrouwde hoofdpersoon, wordt ook de reden van de ontbinding aangegeven (overlijden of echtscheiding). Als er sprake was van meerdere huwelijken, dan zijn die ook genoteerd.
- Bij de overlijdensgegevens vind je soms de afkorting LV (lijkvinding), of de aanduiding ‘overleden bevonden’. In beide gevallen gaat het om een stoffelijk overschot waarbij het niet meer mogelijk was het tijdstip van overlijden vast te stellen.
Beroepen
Als iemand geen beroep (meer) had, dan werd in het vak de aantekening ‘zonder’ geplaatst. Soms is genoteerd dat iemand zijn beroep heeft ‘neergelegd’.
Adressen
Dankzij de adresgegevens kun je de migratiebewegingen van personen volgen. Ook komst uit of vertrek naar het buitenland moest worden vermeld. De persoonskaart van iemand die voorgoed is geëmigreerd ligt bij het Vestigingsregister in Den Haag. Daar kun je ook informatie opvragen over personen die na 1 oktober 1994 zijn geëmigreerd. Hou er rekening mee dat de gegevens na emigratie niet meer zijn bijgewerkt.
Namen van personen, inrichtingen, tehuizen en gebouwen mochten niet bij de adressen vermeld worden. Persoonskaarten van dienstplichtigen werden niet opgestuurd naar de vestigingsplaats van hun regiment. Alleen de overplaatsingen van beroepsmilitairen werden als verhuizingen behandeld.
Nationaliteit
Hier wordt onderscheid gemaakt tussen Nederlanders (Ned) en vreemdelingen en personen zonder nationaliteit (Vr). Soms wordt op de kaart aangegeven dat iemand de Nederlandse nationaliteit heeft verkregen, met verwijzing naar een specifiek wetsartikel (bijvoorbeeld ‘art 5 Wet 1892’). Je kunt op het internet meer informatie vinden over het specifieke wetsartikel. Bij het Nationaal Archief kun je verder gaan met je onderzoek naar de naturalisatie van iemand. Zie daarvoor de zoekhulp ‘Naturalisaties 16e eeuw-1950’.
Hoe kan ik een persoonskaart zien die door Collectie Overijssel bewaard wordt?
Wij bewaren de persoonskaarten van de volgende gemeenten:
- Zwolle (en Zwollerkerspel)
- Deventer (en Bathmen en Diepenveen)
- Ommen
De informatie op persoonskaarten is privacygevoelig. Bij het inzien van kaarten moet dus rekening worden gehouden met AVG-wetgeving. Je mag alleen een persoonskaart zien als:
- het jouw eigen persoonskaart is, of
- je schriftelijke toestemming hebt van de kaarthouder, of
- de kaarthouder overleden of langer dan 110 jaar geleden geboren is, of als
- je wetenschappelijk onderzoek doet.
Wil je (een) kaart(en) zien? Stuur dan een mail naar info@collectieoverijssel.nl. Mail ons in ieder geval de volledige (meisjes)naam en de woongemeente van de kaarthouder/hoofdpersoon. Met deze informatie kunnen wij de kaart(en) voor je opzoeken. Wij beoordelen daarna of je de kaart mag zien. Het kan zijn dat we aanvullende informatie nodig hebben om je aanvraag te kunnen beoordelen. In dat geval nemen we per e-mail contact met je op. Als je de kaart(en) inderdaad mag zien, sturen wij je een scan op. De inzage is dus altijd digitaal.
Goed om te weten
- Op persoonskaarten komen veel afkortingen voor. Via het CBG kun je een lijst met uitleg van deze afkortingen downloaden.
- Bij alle bronnen die je voor je onderzoek gebruikt moet je letten op de volledigheid en juistheid van de informatie. Dat geldt ook voor persoonskaarten. De gemeenteambtenaar vulde de gegevens zorgvuldig in, maar het is mogelijk dat gegevens ontbreken of dat er fouten zijn gemaakt.
- Soms kom je bij je onderzoek de term ‘archiefkaart’ in plaats van ‘persoonskaart’ tegen. Is iemand vóór 1994 in Deventer, Zwolle of Ommen overleden of uit deze gemeentes vertrokken naar een andere gemeente? Bij overlijden werd de kaart tot 1994 opgestuurd naar het CBG in Den Haag. Bij verhuizing verhuisde de persoonskaart tot 1994 mee naar de nieuwe gemeente. In beide gevallen vind je bij ons van die persoons alleen de archiefkaart. Dat is een kopie van de persoonskaart die achterbleef in iemands oude woongemeente. Op een archiefkaart vind je geen nieuwe info van na een verhuizing.
- Vooral persoonskaarten die in de beginperiode zijn opgesteld, kunnen onvolledig zijn of juist meer gegevens bevatten dan die op dat moment actueel en noodzakelijk waren.
- Zoek je een persoonskaart uit een gemeente anders dan Zwolle, Deventer of Ommen? Doe navraag bij het archief van de gemeente waar iemand woonde of overleed. Als je niet weet waar iemand woonde of overleed, kun je het beste een aanvraag doen bij het CBG.
Op de kaart kunnen persoonsgegevens voorkomen van nog levende personen. Als onderzoeker accepteer je de verantwoordelijkheid om zorgvuldig om te gaan met alle persoonsgegevens in dit archief en je te houden aan de AVG. Gebruik de persoonsgegevens van mogelijk nog levende personen alleen voor je eigen onderzoek. Je mag de gegevens niet verspreiden zonder toestemming van de persoon in kwestie en je mag personen ook niet opsporen aan de hand van de in archieven gevonden informatie. Houdt ook rekening met het recht op privacy van nabestaanden. Ga daarom net zo zorgvuldig om met persoonsgegevens van al overleden personen.
Hoe je om kunt gaan met de AVG staat verder toegelicht op pagina 3 van ons bezoekersreglement onder het kopje ‘Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)’.
