In Overijssel is het notariaat in 1811 ingevoerd. Voortaan mocht alléén de notaris authentieke akten opmaken van bijvoorbeeld testamenten, de overdrachten van land of een huis, of huwelijkse voorwaarden. Vóór 1811 werden veel van dit soort afspraken vrijwillig vastgelegd bij het plaatselijke gerecht.
Wat vind ik in deze bron?
De meest voorkomende akten zijn:
- Testamenten
- Transportakten (overdrachten van onroerend goed)
- Hypotheekakten
- Schenkingsakten
- Huwelijkse voorwaarden
- Boedelinventarissen en boedelscheidingen
- Akten over publieke veilingen
De partijen die een akte laten opmaken, ontvangen van de notaris een authentiek afschrift. Ook de notaris houdt een exemplaar: de minuut. De minuten van alle akten die een notaris heeft opgemaakt vormen een notarieel archief. Notariële aktes zijn altijd door de betrokken partijen, eventuele getuigen en de notaris ondertekend.
Vanaf 1842 waren notarissen verplicht de kadastrale aanduidingen van percelen en gebouwen te gebruiken. In vrijwel alle akten van na 1842 die gaan over onroerend goed, komen dus de kadastrale nummers voor.
Waar vind ik notarieel archief bij Collectie Overijssel?
Bij Collectie Overijssel zijn alle notariële archieven tot 1925 gescand. Je kunt ze dus thuis digitaal bekijken. De notariële archieven van 1926 tot 1935 zijn in verband met privacy alleen (digitaal) op onze studiezalen te bekijken.
Hoe zoek ik in dit archief?
Om een akte in een notarieel archief te vinden moet je eerst weten door welke notaris en wanneer de akte is opgemaakt. Je kunt in onze toegangen op zoek naar de betreffende notaris. De partijen mochten zelf kiezen bij welke notaris ze iets wilden vastleggen. Als je bijvoorbeeld alleen de woonplaats van je voorouders weet, kun je het archief van alle notarissen bekijken in deze plaats. Maar het was niet verplicht om naar de notaris in je eigen woonplaats te gaan.
Je gaat eerst op zoek in het ‘repertorium’. Het meervoud van repertorium (ook wel: repertoire) is ‘repertoria’. Een repertorium is een register waarin de akten worden ingeschreven. In dit register vind je een korte samenvatting van alle akten die bij die notaris ‘verleden’ zijn. De aktes staan op chronologische volgorde en hebben een uniek nummer. Met behulp van de aktedatum en het nummer ga je op zoek in de inventarisnummers die staan onder ‘Minuten van notariële akten’.
Aktenummer 132, tussen Hendrina Pruim en Evert Jan Hendrik Pruim. Opgemaakt bij notaris Willem Swam in Gramsbergen, op 20 december 1825. Te vinden in inventarisnummer 1535 in toegang 0122.
Welke beperkingen zijn er?
- Iedereen mag zelf kiezen naar welke notaris hij wil. Het kan dus zijn dat je de archieven van meerdere notarissen moet bekijken. Soms vind je helemaal niet wat je zoekt, omdat er te veel opties zijn.
- De overheid bewaart 75 jaar lang de notariële archieven. Daarna worden ze naar openbare archiefbewaarplaatsen gebracht, waar iedereen ze kan inzien. De laatste overdracht die heeft plaatsgevonden gaat over de periode 1926-1935. De notariële archieven uit de periode 1935-1945 zijn nog niet overgedragen. Akten van notarissen die ná 1935 (testamenten na 1910) opgemaakt zijn, worden nog bewaard door de (opvolgende) notaris. Als een notaris stopt met zijn praktijk, worden alle aktes overgedragen aan een opvolger.
- Notariële archieven uit de periode 1926-1935 zijn in verband met privacy alleen op onze studiezalen te bekijken. Ze bevatten bovendien geen testamenten. Testamenten worden namelijk pas na 100 jaar openbaar gemaakt.
