Tussen 21 en 31 oktober 1795 werd in Nederland de eerste landelijke volkstelling gehouden. Op basis van de uitkomst werd bepaald hoeveel vertegenwoordigers elke provincie naar de Nationale Vergadering in Den Haag mocht afvaardigen. Maar ook vóór die tijd werden regelmatig plaatselijke volkstellingen gehouden. Het doel was vrijwel altijd het verzamelen van informatie om belastingen mee te kunnen heffen. Nu kunnen wij de informatie uit volkstellingen gebruiken bij bijvoorbeeld stamboomonderzoek.
Wat vind ik in deze bron?
De registers van 1795 vermelden per municipaliteit (stad, schout- of richterambt) de naam van het gezinshoofd en zijn beroep, de naam van de persoon die de opgave heeft gedaan (soms de echtgenote) en het totaal aantal inwonende personen, van wie geen namen genoemd worden. In totaal werden er ruim 134.000 Overijsselaars geteld.
Bij het zoeken naar Overijsselse voorouders kun je ook gebruik maken van de provinciale volkstelling uit augustus 1748. Dit register van ingezetenen in de verschillende steden en schoutambten van Overijssel biedt veel meer informatie dan de landelijke volkstelling van 1795. In het register staan namelijk per stad of schoutambt vrijwel overal de namen van het gezinshoofd (meestal de man), de vrouw en de kinderen in het gezin, meestal onderverdeeld in kinderen boven en beneden de tien jaar. Ook de namen van de inwonende dienstboden, knechten en kostgangers zijn in het register te vinden. Zo weten we dat Overijssel in augustus 1748 ruim 122.000 inwoners had.
Waar vind ik de volkstellingen bij Collectie Overijssel?
De volkstelling van 1748 is hier te vinden in het provinciaal archief. Van deze volkstelling zijn bovendien transcripties beschikbaar:
Volkstelling 1748 Almelo
Volkstelling 1748 Bathmen, Holten, Colmschate
Volkstelling 1748 Delden
Volkstelling 1748 Diepenheim
Volkstelling 1748 Enschede
Volkstelling 1748 Goor
Volkstelling 1748 Gramsbergen
Volkstelling 1748 Haaksbergen
Volkstelling 1748 Hardenberg
Volkstelling 1748 Hellendoorn
Volkstelling 1748 Ootmarsum 1
Volkstelling 1748 Ootmarsum 2
Volkstelling 1748 Ommen
Volkstelling 1748 Oldenzaal Ambt
Volkstelling 1748 Oldenzaal stad
Volkstelling 1748 Rijssen
Volkstelling 1748 Raalte
Volkstelling 1748 kwartier Vollenhove
Volkstelling 1748 Vriezenveen
De volkstelling van 1795 is ook te vinden in het provinciaal archief. Deze bronnen zijn nog niet getranscribeerd.
Volkstellingen van ná 1795 kunnen we zien als een vroege vorm van het bevolkingsregister en zijn te vinden in gemeentearchieven. Meer over hoe je deze tellingen kunt vinden lees je hier.
